AFTA là gì? AFTA có tác động như thế nào đến thị trường Forex?

AFTA, hay Khu vực Thương mại Tự do ASEAN, là một hiệp định thương mại tự do được ký kết giữa các quốc gia thành viên của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN). Mục đích chính của AFTA là thúc đẩy thương mại nội khối, giảm thiểu các rào cản thuế quan và phi thuế quan, từ đó tạo ra một thị trường chung và nâng cao khả năng cạnh tranh kinh tế của khu vực ASEAN trên toàn cầu.

AFTA được xem là một trong những khu vực thương mại tự do quan trọng nhất thế giới, với sự tham gia của 10 quốc gia thành viên ASEAN: Brunei, Campuchia, Indonesia, Lào, Malaysia, Myanmar, Philippines, Singapore, Thái Lan và Việt Nam.

AFTA hoạt động thông qua cơ chế chính là Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN (ASEAN Trade in Goods Agreement – ATIGA), được xây dựng dựa trên nền tảng của Hiệp định Thuế quan Ưu đãi Hiệu quả Chung (Common Effective Preferential Tariff – CEPT) được ký vào năm 1992. ATIGA không chỉ tập trung vào việc loại bỏ thuế quan mà còn hướng đến việc hài hòa hóa các quy định thương mại, giảm thiểu các biện pháp phi thuế quan, và tạo điều kiện thuận lợi cho dòng chảy hàng hóa, dịch vụ và đầu tư trong khu vực.

AFTA không áp dụng thuế quan chung đối với hàng hóa nhập khẩu từ bên ngoài ASEAN (khác với một liên minh thuế quan như EU), mà thay vào đó, mỗi quốc gia thành viên có thể duy trì chính sách thuế quan riêng đối với hàng hóa từ các nước ngoài khu vực. Tuy nhiên, đối với hàng hóa có xuất xứ từ nội khối ASEAN, các thành viên phải áp dụng mức thuế suất ưu đãi từ 0-5%, với mục tiêu cuối cùng là xóa bỏ hoàn toàn thuế quan trong tương lai gần.

Thị trường Forex là nơi các đồng tiền được giao dịch, và giá trị của chúng bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố kinh tế, chính trị và thương mại. AFTA có tác động đến thị trường Forex thông qua các cơ chế sau:

• Tăng trưởng kinh tế và dòng vốn đầu tư: AFTA thúc đẩy thương mại và thu hút FDI, dẫn đến tăng trưởng kinh tế ở các nước ASEAN. Khi nền kinh tế phát triển, nhu cầu đối với đồng tiền nội địa (như VND, THB, MYR) tăng lên, làm tăng giá trị của chúng trên thị trường Forex. Ví dụ như Việt Nam, nhờ tham gia AFTA, đã chứng kiến sự tăng trưởng xuất khẩu mạnh mẽ (đặc biệt là hàng dệt may và điện tử), góp phần nâng cao giá trị của đồng VND so với USD trong một số giai đoạn.
• Ổn định tỷ giá nhờ hội nhập kinh tế: Sự hội nhập kinh tế qua AFTA giúp giảm thiểu biến động tỷ giá giữa các đồng tiền ASEAN, vì các quốc gia có xu hướng phụ thuộc lẫn nhau nhiều hơn về thương mại và đầu tư. Điều này tạo ra sự ổn định tương đối trên thị trường Forex trong khu vực. Đồng SGD (Singapore Dollar) và MYR (Malaysian Ringgit) thường ít biến động hơn so với các đồng tiền ngoài khu vực nhờ sự liên kết kinh tế chặt chẽ trong ASEAN.
• Ảnh hưởng của các biện pháp phi thuế quan: Mặc dù AFTA đã giảm thuế quan, một số quốc gia vẫn áp dụng các biện pháp phi thuế quan (NTBs) để bảo vệ ngành nội địa, gây ra sự không chắc chắn trong thương mại. Điều này có thể dẫn đến biến động ngắn hạn trong tỷ giá khi các nhà đầu tư điều chỉnh kỳ vọng. Chẳng hạn, nếu Thái Lan áp dụng hạn ngạch nhập khẩu đối với một mặt hàng từ Việt Nam, đồng THB có thể tạm thời tăng giá do giảm nhập khẩu, trong khi đồng VND chịu áp lực giảm.
• Tương tác với các hiệp định thương mại lớn hơn: AFTA là nền tảng cho các hiệp định lớn hơn như RCEP, vốn bao gồm các nền kinh tế lớn như Trung Quốc và Nhật Bản. Sự mở rộng này làm tăng nhu cầu giao dịch các đồng tiền ASEAN trên thị trường Forex, đồng thời ảnh hưởng đến tỷ giá của chúng so với USD, JPY hay CNY. Khi RCEP có hiệu lực vào năm 2022, các đồng tiền như VND và PHP đã thu hút sự chú ý của các nhà giao dịch Forex do tiềm năng tăng trưởng thương mại.
• Rủi ro từ sự mất cân đối kinh tế: Sự khác biệt về trình độ phát triển giữa các nước ASEAN-6 và CLMV có thể dẫn đến mất cân đối thương mại, gây áp lực lên tỷ giá của các đồng tiền yếu hơn (như LAK của Lào hay MMK của Myanmar). Điều này tạo ra cơ hội giao dịch chênh lệch giá trên thị trường Forex. Đồng MYR của Malaysia thường mạnh hơn đồng LAK của Lào, tạo ra các cặp giao dịch tiềm năng cho các nhà đầu tư Forex.

AFTA tác động đến thị trường Forex bằng cách thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và thương mại, tạo sự ổn định tỷ giá trong khu vực, nhưng cũng mang lại một số rủi ro ngắn hạn từ các chính sách bảo hộ hoặc sự mất cân đối giữa các nền kinh tế.