Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế ngày càng sâu rộng, các doanh nghiệp và nhà đầu tư quốc tế thường xuyên đối mặt với biến động tỷ giá và lãi suất. Một khái niệm quan trọng, được coi là nền tảng của thị trường ngoại hối và tài chính quốc tế, chính là ngang bằng lãi suất đảm bảo. Vậy ngang bằng lãi suất đảm bảo là gì? Bài viết này, GenZ Đầu Tư sẽ giúp bạn hiểu rõ khái niệm, công thức tính, vai trò cũng như những ứng dụng thực tiễn của CIRP trong hoạt động đầu tư và kinh doanh quốc tế.
Ngang bằng lãi suất đảm bảo là gì?
Ngang bằng lãi suất đảm bảo (CIRP) là điều kiện khi sự chênh lệch lãi suất giữa hai quốc gia được bù đắp hoàn toàn bởi chênh lệch giữa tỷ giá giao ngay và tỷ giá kỳ hạn. Điều này có nghĩa là không tồn tại cơ hội kiếm lời từ giao dịch arbitrage (kinh doanh chênh lệch giá) bằng cách vay tiền ở quốc gia có lãi suất thấp, chuyển đổi sang ngoại tệ, và đầu tư ở quốc gia có lãi suất cao kèm hợp đồng kỳ hạn.
Nói cách khác, ngang bằng lãi suất đảm bảo ngăn ngừa khả năng sinh lời không rủi ro từ chênh lệch lãi suất, khi có hợp đồng bảo hiểm rủi ro tỷ giá (forward contract) đi kèm.
Xem thêm: Chênh lệch âm là gì? Nguyên nhân dẫn đến chênh lệch âm trong Forex
Nguồn gốc và bối cảnh sử dụng:
Khái niệm này xuất hiện trong lý thuyết tài chính quốc tế, liên quan đến các giao dịch arbitrage. Nó đảm bảo rằng không có cơ hội kiếm lời từ chênh lệch lãi suất và tỷ giá, nếu các yếu tố thị trường hoạt động hiệu quả. CIRP thường được áp dụng trong thị trường ngoại hối, đặc biệt khi các nhà đầu tư sử dụng hợp đồng phòng ngừa rủi ro tỷ giá (hedging contracts). Nó thường được áp dụng trong:
- Giao dịch ngoại hối (forex trading
- Định giá hợp đồng kỳ hạn ngoại tệ (forward contracts)
- Phòng ngừa rủi ro tỷ giá (hedging strategies)
Cách tính ngang bằng lãi suất đảm bảo
Công thức tính chuẩn CIRP:
(1+id) = F/S(1+if)
Trong đó:
- id: lãi suất tiền gửi hoặc vay của quốc gia sử dụng nội tệ.
- if: lãi suất tiền gửi hoặc vay của quốc gia sử dụng ngoại tệ.
- S: giá trị hiện tại của 1 đơn vị ngoại tệ so với nội tệ.
- F: giá trị được thỏa thuận hôm nay để trao đổi ngoại tệ trong tương lai.
Những yếu tố tác động đến ngang bằng lãi suất đảm bảo
Tác động của chính sách tiền tệ
Chính sách tiền tệ là một trong những yếu tố có ảnh hưởng mạnh mẽ nhất đến ngang bằng lãi suất đảm bảo (Covered Interest Rate Parity – CIRP). Khi một quốc gia thay đổi lãi suất chính sách, nó tác động trực tiếp đến chênh lệch lãi suất giữa nội tệ và ngoại tệ, từ đó làm thay đổi tỷ giá kỳ hạn theo công thức CIRP.
Nếu ngân hàng trung ương tăng lãi suất, đồng nội tệ trở nên hấp dẫn hơn đối với nhà đầu tư quốc tế. Điều này khiến tỷ giá kỳ hạn điều chỉnh giảm, tức là đồng nội tệ được kỳ vọng mạnh lên trong tương lai. Ngược lại, nếu lãi suất nội địa giảm, đồng nội tệ kém hấp dẫn, tỷ giá kỳ hạn sẽ tăng để phản ánh rủi ro mất giá.
Ngoài việc thay đổi lãi suất, các biện pháp khác trong chính sách tiền tệ như nới lỏng hoặc thắt chặt cung tiền cũng gián tiếp tác động đến CIRP. Một chính sách nới lỏng tiền tệ, ví dụ như hạ lãi suất hoặc bơm thêm tiền vào lưu thông, sẽ làm giảm lãi suất nội địa, đẩy tỷ giá kỳ hạn cao hơn. Ngược lại, một chính sách thắt chặt tiền tệ sẽ tăng lãi suất nội địa và kéo tỷ giá kỳ hạn giảm. Điều này cho thấy mối quan hệ chặt chẽ giữa định hướng chính sách tiền tệ và tỷ giá kỳ hạn được xác định bởi CIRP.
Ngoài lãi suất, các công cụ khác như dự trữ bắt buộc hoặc mua bán trái phiếu của ngân hàng trung ương cũng tác động gián tiếp đến lãi suất thị trường. Khi lãi suất liên ngân hàng biến động, chi phí vốn thay đổi, CIRP cũng sẽ bị ảnh hưởng theo. Do đó, chính sách tiền tệ không chỉ ảnh hưởng trực tiếp qua lãi suất cơ bản mà còn gián tiếp qua các yếu tố điều tiết khác.
Tác động của lạm phát và rủi ro tín dụng
Lạm phát và rủi ro tín dụng là hai yếu tố vĩ mô có tác động sâu sắc đến ngang bằng lãi suất đảm bảo (CIRP). Khi lạm phát nội địa cao hơn lạm phát của đối tác thương mại, đồng nội tệ có xu hướng mất giá theo thời gian, khiến nhà đầu tư quốc tế yêu cầu một tỷ giá kỳ hạn cao hơn để bù đắp rủi ro mất giá. Mặc dù công thức CIRP không trực tiếp tính đến lạm phát, nhưng trên thực tế, kỳ vọng lạm phát được phản ánh gián tiếp qua lãi suất danh nghĩa.
Bên cạnh đó, rủi ro tín dụng – tức khả năng một bên không thực hiện nghĩa vụ tài chính – cũng ảnh hưởng mạnh đến CIRP. Khi rủi ro tín dụng cao, nhà đầu tư sẽ yêu cầu một khoản bù rủi ro (credit risk premium) trong tỷ giá kỳ hạn, khiến tỷ giá kỳ hạn thực tế cao hơn mức tính toán lý thuyết. Khi cả lạm phát và rủi ro tín dụng cùng gia tăng, tác động cộng hưởng làm tỷ giá kỳ hạn xa rời giá trị lý thuyết, khiến CIRP khó duy trì và tạo cơ hội cho arbitrage, đồng thời khuyến khích dòng vốn rút về các đồng tiền an toàn như USD, JPY, CHF.
Xem thêm: Counterparty là gì? Các loại mô hình Counterparty trong Forex
Ý nghĩa của ngang bằng lãi suất đảm bảo trong thị trường tài chính
Ngang bằng lãi suất đảm bảo (CIRP) giữ vai trò quan trọng trong việc duy trì tính công bằng và hiệu quả của thị trường tài chính quốc tế, đặc biệt trong lĩnh vực ngoại hối và các giao dịch phái sinh. Khi CIRP tồn tại, nó đảm bảo không có cơ hội arbitrage, giúp thị trường hoạt động ổn định, minh bạch và giảm thiểu rủi ro từ chênh lệch lãi suất và tỷ giá.
CIRP còn là cơ sở định giá hợp đồng kỳ hạn ngoại tệ, hoán đổi tiền tệ và các sản phẩm phái sinh khác, giúp doanh nghiệp, nhà đầu tư phòng ngừa rủi ro tỷ giá. Nhờ đó, các công ty xuất nhập khẩu có thể khóa tỷ giá tương lai, tránh biến động ảnh hưởng chi phí. Ngoài ra, CIRP còn phản ánh mức độ mở cửa và hiệu quả của thị trường tài chính; nếu CIRP không duy trì, có thể là dấu hiệu của kiểm soát vốn, lạm phát cao hoặc thiếu thanh khoản.
Ưu điểm và Hạn chế của Ngang bằng lãi suất đảm bảo
Ưu điểm
- Giúp định giá chính xác hợp đồng kỳ hạn ngoại tệ, đảm bảo tỷ giá phản ánh đúng chênh lệch lãi suất giữa hai quốc gia.
- Giúp doanh nghiệp phòng ngừa rủi ro tỷ giá, bảo vệ chi phí thanh toán quốc tế khỏi biến động bất lợi.
- Tăng tính minh bạch, công bằng của thị trường ngoại hối, hạn chế cơ hội kiếm lời không rủi ro (arbitrage).
- Đảm bảo sự cân bằng dòng vốn quốc tế, tránh hiện tượng dòng vốn chảy lệch do chênh lệch lãi suất.
- Là cơ sở để định giá các sản phẩm phái sinh phức tạp hơn như hoán đổi tiền tệ (currency swaps) hay quyền chọn ngoại tệ (currency options).
Nhược điểm
- Khó duy trì trong môi trường có kiểm soát vốn hoặc hạn chế chuyển đổi ngoại tệ.
- Không chính xác tuyệt đối trong thị trường có chi phí giao dịch cao hoặc thanh khoản kém.
- Dễ bị phá vỡ trong bối cảnh bất ổn chính trị, lạm phát cao hoặc rủi ro tín dụng gia tăng.
- Không tính đến phí bảo hiểm rủi ro tín dụng trong công thức lý thuyết, cần điều chỉnh thêm trong thực tế.
- Phụ thuộc vào giả định thị trường hoàn hảo, không phản ánh hết các yếu tố phi kinh tế như chính sách, thuế, luật pháp.
Kết luận
Ngang bằng lãi suất đảm bảo không chỉ là một công thức toán học trong tài chính quốc tế, mà còn là nền tảng quan trọng giúp định giá, quản lý rủi ro và duy trì sự ổn định của thị trường ngoại hối. Khi CIRP được duy trì, nó đảm bảo không tồn tại cơ hội arbitrage, tạo môi trường đầu tư minh bạch, công bằng và hiệu quả. Tuy nhiên, trong thực tế, CIRP chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như chính sách tiền tệ, lạm phát, rủi ro tín dụng và các rào cản thị trường.