Trong thế giới tài chính toàn cầu hóa ngày nay, tỷ giá hối đoái đóng vai trò then chốt, ảnh hưởng sâu rộng đến mọi khía cạnh của nền kinh tế. Trong số đó, tỷ giá trung tâm, do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam công bố, giữ vị trí đặc biệt quan trọng. Vậy, tỷ giá trung tâm là gì và tác động của nó đến nền kinh tế Việt Nam như thế nào? Bài viết này, GenZ Đầu Tư sẽ đi sâu phân tích khái niệm, cách thức xác định và những ảnh hưởng đa chiều của tỷ giá trung tâm đến kinh tế Việt Nam.
Tỷ giá trung tâm là gì?
Tỷ giá trung tâm, do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) công bố hàng ngày, là tỷ giá hối đoái chính thức giữa đồng Việt Nam (VND) và đồng đô la Mỹ (USD). Đây được xem là cơ sở tham chiếu quan trọng, định hướng cho các ngân hàng thương mại và tổ chức tài chính khác trong mọi giao dịch ngoại tệ. Cụ thể, tỷ giá trung tâm đóng vai trò như một chỉ báo, giúp các ngân hàng thương mại xác định và điều chỉnh tỷ giá mua và bán ngoại tệ của họ.
Xem thêm: Tỷ giá hối đoái thả nổi là gì? Phân loại tỷ giá hối đoái thả nổi
Quy trình NHNN xác định tỷ giá trung tâm:
- NHNN thực hiện việc xác định và công bố tỷ giá trung tâm hàng ngày. Quy trình này đòi hỏi sự theo dõi và phân tích kỹ lưỡng các yếu tố thị trường trong và ngoài nước.
- Mục tiêu là đảm bảo tỷ giá phản ánh đúng giá trị của đồng Việt Nam trong mối tương quan với đồng đô la Mỹ, đồng thời duy trì sự ổn định của thị trường ngoại hối.
Các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ giá trung tâm
- Diễn biến tỷ giá bình quân gia quyền trên thị trường ngoại tệ liên ngân hàng: Đây là một trong những yếu tố quan trọng nhất. NHNN theo dõi sát sao các giao dịch ngoại tệ giữa các ngân hàng trong nước để nắm bắt được xu hướng thị trường.
- Diễn biến tỷ giá trên thị trường quốc tế của các đồng tiền chủ chốt: Biến động của các đồng tiền như Euro, Yên Nhật, Bảng Anh… so với đồng đô la Mỹ cũng có tác động đến tỷ giá trung tâm. NHNN cần xem xét các yếu tố kinh tế, chính trị toàn cầu để đánh giá ảnh hưởng.
- Các cân đối kinh tế vĩ mô: Các yếu tố như lạm phát, tăng trưởng kinh tế, cán cân thương mại… đều có thể ảnh hưởng đến giá trị của đồng Việt Nam. NHNN cần phân tích kỹ lưỡng các chỉ số này để đưa ra quyết định phù hợp.
- Các mục tiêu của chính sách tiền tệ quốc gia: Tỷ giá trung tâm cũng là một công cụ để NHNN thực hiện các mục tiêu của chính sách tiền tệ, như ổn định giá cả, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế…
Vai trò của tỷ giá trung tâm
Ổn định thị trường ngoại hối:
Tỷ giá trung tâm đóng vai trò như một công cụ thiết yếu trong chính sách tiền tệ của NHNN. Thông qua việc điều chỉnh tỷ giá này, NHNN có khả năng can thiệp một cách chủ động vào thị trường ngoại hối, qua đó giảm thiểu đáng kể những biến động tỷ giá quá mức. Sự can thiệp này góp phần quan trọng vào việc tạo ra một môi trường giao dịch ổn định, có lợi cho cả các hoạt động thương mại và đầu tư, đồng thời phản ánh được những điều chỉnh của nhà nước nhằm bình ổn kinh tế.
Định hướng giao dịch:
Tỷ giá trung tâm đóng vai trò là kim chỉ nam quan trọng, xác định cơ sở để các ngân hàng thương mại đưa ra tỷ giá mua và bán ngoại tệ. Vai trò này không chỉ tạo ra sự nhất quán trong các giao dịch ngoại hối, mà còn thúc đẩy tính minh bạch trên toàn thị trường. Nhờ vậy, các doanh nghiệp và cá nhân có thể dễ dàng tiếp cận và thực hiện các giao dịch ngoại tệ một cách thuận lợi và hiệu quả, giảm thiểu sự không chắc chắn và rủi ro trong các hoạt động tài chính quốc tế.
Kiểm soát lạm phát:
Tiếp nối vai trò định hướng giao dịch và tạo sự minh bạch trên thị trường ngoại hối, tỷ giá trung tâm còn ảnh hưởng trực tiếp đến giá cả hàng hóa nhập khẩu, một yếu tố quan trọng trong việc kiểm soát lạm phát. Cụ thể, khi tỷ giá tăng, đồng nghĩa với việc đồng Việt Nam mất giá so với đô la Mỹ, kéo theo đó là sự tăng giá của hàng hóa nhập khẩu.
Điều này tạo ra áp lực lạm phát, khiến cho giá cả hàng hóa và dịch vụ trong nước tăng lên. Ngược lại, nếu tỷ giá giảm, đồng Việt Nam tăng giá trị, hàng hóa nhập khẩu trở nên rẻ hơn, góp phần kiểm soát và giảm thiểu lạm phát, mang lại sự ổn định cho nền kinh tế.
Thúc đẩy xuất nhập khẩu và ảnh hưởng tới đầu tư nước ngoài:
Không chỉ ảnh hưởng đến lạm phát, tỷ giá trung tâm còn đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu. Khi tỷ giá tăng, hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam trở nên cạnh tranh hơn về giá trên thị trường quốc tế, từ đó kích thích xuất khẩu. Ngược lại, nếu tỷ giá giảm, hàng hóa nhập khẩu trở nên rẻ hơn, thúc đẩy hoạt động nhập khẩu.
Bên cạnh đó, tỷ giá trung tâm cũng có tác động đáng kể đến dòng vốn đầu tư nước ngoài. Các nhà đầu tư nước ngoài thường quan tâm đến sự ổn định của tỷ giá khi họ chuyển đổi lợi nhuận về nước. Một tỷ giá trung tâm ổn định và có khả năng dự đoán cao sẽ tạo ra một môi trường đầu tư hấp dẫn, khuyến khích dòng vốn nước ngoài đổ vào Việt Nam, góp phần vào tăng trưởng kinh tế bền vững.
Xem thêm: Rủi ro tỷ giá là gì? Cách phòng ngừa rủi ro tỷ giá trong Forex
Tỷ giá trung tâm có những tác động gì?
- Đối với doanh nghiệp xuất nhập khẩu: Biến động của tỷ giá trung tâm tạo ra cả rủi ro và cơ hội. Khi tỷ giá tăng, doanh nghiệp xuất khẩu có lợi thế cạnh tranh về giá, nhưng đồng thời phải đối mặt với nguy cơ tăng chi phí nhập khẩu nguyên liệu. Ngược lại, khi tỷ giá giảm, doanh nghiệp nhập khẩu được hưởng lợi từ giá nhập khẩu rẻ hơn, nhưng doanh nghiệp xuất khẩu lại gặp khó khăn trong việc duy trì sức cạnh tranh.
- Đối với người dân: Tỷ giá trung tâm ảnh hưởng trực tiếp đến giá cả hàng hóa tiêu dùng, đặc biệt là hàng hóa nhập khẩu. Ngoài ra, nó còn tác động đến chi phí dịch vụ, du lịch nước ngoài. Khi đồng Việt Nam mất giá, chi phí cho các hoạt động này sẽ tăng lên, ảnh hưởng đến chi tiêu của người dân.
- Đối với nền kinh tế: Tỷ giá trung tâm là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến cán cân thương mại. Biến động của tỷ giá có thể làm thay đổi sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế, từ đó tác động đến xuất nhập khẩu. Nó cũng ảnh hưởng đến dòng vốn đầu tư nước ngoài. Một tỷ giá ổn định và có thể dự đoán được sẽ tạo ra môi trường đầu tư hấp dẫn, thu hút vốn đầu tư. Tỷ giá trung tâm có ảnh hưởng lớn tới lạm phát. Khi tỷ giá tăng, giá hàng nhập khẩu tăng theo, từ đó đẩy giá hàng hóa trong nước tăng theo.
- Ảnh hưởng tới nợ nước ngoài: Khi tỷ giá đồng VND giảm, thì chi phí cho việc trả nợ nước ngoài tăng lên, gây ra khó khăn cho chính phủ và các doanh nghiệp có vay nợ nước ngoài.
Kết luận
Tóm lại, tỷ giá trung tâm không chỉ là một con số đơn thuần, mà là một công cụ điều hành kinh tế vĩ mô quan trọng của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Thông qua việc công bố và điều chỉnh tỷ giá này, NHNN có thể can thiệp vào thị trường ngoại hối, ổn định giá trị đồng Việt Nam, kiểm soát lạm phát, và tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu cũng như thu hút đầu tư nước ngoài.
