Trong thế giới giao dịch tài chính đầy biến động, việc dự đoán chính xác hướng đi của thị trường là chìa khóa thành công. Một trong những công cụ hữu ích giúp các nhà đầu tư đạt được điều này chính là “phân kỳ”. Vậy phân kỳ là gì? Tại sao nó lại quan trọng? Bài viết này, GenZ Đầu Tư sẽ đi sâu vào khám phá khái niệm phân kỳ, các loại phân kỳ phổ biến và những chỉ báo kỹ thuật then chốt giúp nhận diện chúng, từ đó mở ra cánh cửa cho những quyết định giao dịch sáng suốt hơn.
Phân kỳ trong giao dịch là gì?
Trong thế giới giao dịch tài chính, thuật ngữ phân kỳ (divergence) xuất hiện khi đường giá của một tài sản và đường đi của một chỉ báo kỹ thuật phát triển theo hai hướng trái ngược nhau. Điều này có nghĩa là, trên biểu đồ, giá và chỉ báo phân kỳ nhau, tạo nên một sự khác biệt rõ rệt. Hiện tượng này không chỉ là một tín hiệu trực quan, mà còn là một dấu hiệu quan trọng cho thấy sự suy yếu của động lượng thị trường hiện tại.
Sự khác biệt giữa hướng di chuyển của giá và chỉ báo kỹ thuật chính là lời cảnh báo về khả năng đảo chiều xu hướng, mở ra cơ hội cho những nhà giao dịch nhạy bén nắm bắt thời cơ.
Xem thêm: Tick Chart là gì? Cách sử dụng Tick Chart hiệu quả trong Forex
Nguyên lý hoạt động của Phân kỳ:
Nguyên lý cơ bản của phân kỳ nằm ở việc theo dõi sự khác biệt giữa hướng di chuyển của giá tài sản và hướng di chuyển của các chỉ báo kỹ thuật, vốn là những công cụ đo lường động lượng thị trường. Các chỉ báo như RSI, MACD hay Stochastic Oscillator thường được sử dụng để phát hiện những sự khác biệt này.
Trong một xu hướng tăng, khi giá liên tục tạo ra các đỉnh mới cao hơn, nhưng chỉ báo kỹ thuật lại vẽ nên những đỉnh thấp hơn, đó là dấu hiệu cho thấy động lượng tăng đang suy yếu. Tương tự, trong xu hướng giảm, nếu giá tạo đáy thấp hơn trong khi chỉ báo tạo đáy cao hơn, động lượng giảm cũng được xem là suy yếu.
Những sự khác biệt này đóng vai trò như một tín hiệu cảnh báo, báo hiệu rằng xu hướng hiện tại có thể không còn bền vững và khả năng đảo chiều đang ngày càng tăng cao.
Các loại phân kỳ phổ biến
Phân kỳ thường (Regular Divergence)
Phân kỳ thường tăng giá:
Phân kỳ thường tăng giá (Regular Bullish Divergence) là một tín hiệu đảo chiều quan trọng, thường xuất hiện trong một xu hướng giảm. Khi hiện tượng này xảy ra, giá tài sản sẽ tiếp tục tạo ra các đáy mới thấp hơn (lower lows), thể hiện lực bán vẫn đang chi phối thị trường. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là các chỉ báo kỹ thuật, chẳng hạn như RSI hoặc MACD, lại cho thấy một diễn biến trái ngược, với việc tạo ra các đáy mới cao hơn (higher lows).
Sự khác biệt này chính là dấu hiệu cho thấy động lượng giảm giá đang dần suy yếu, báo hiệu khả năng một sự đảo chiều tăng giá sắp diễn ra. Nói cách khác, dù giá vẫn đang giảm, nhưng áp lực bán không còn mạnh mẽ như trước, mở ra cơ hội cho phe mua quay trở lại kiểm soát thị trường.
Phân kỳ thường giảm giá:
Phân kỳ thường giảm giá (Regular Bearish Divergence) là một tín hiệu cảnh báo quan trọng trong bối cảnh thị trường đang trong xu hướng tăng. Khi hiện tượng này xuất hiện, giá tài sản tiếp tục thiết lập các đỉnh cao mới (higher highs), phản ánh tâm lý lạc quan và lực mua mạnh mẽ. Tuy nhiên, sự khác biệt nằm ở chỗ các chỉ báo kỹ thuật, như RSI hoặc MACD, lại vẽ nên những đỉnh thấp hơn (lower highs).
Sự trái ngược này cho thấy động lượng tăng trưởng đang dần suy yếu, báo hiệu khả năng thị trường sẽ đảo chiều giảm giá. Mặc dù giá vẫn tiếp tục tăng, nhưng sức mạnh của xu hướng tăng không còn được duy trì như trước, mở ra cơ hội cho những nhà giao dịch dự đoán và hành động trước sự thay đổi này.
Phân kỳ ẩn (Hidden Divergence)
Phân kỳ ẩn tăng giá:
Dạng phân kỳ này xuất hiện khi giá tài sản tạo ra các đáy cao hơn (higher lows), cho thấy lực mua vẫn đang duy trì và hỗ trợ xu hướng tăng. Tuy nhiên, điều đặc biệt là các chỉ báo kỹ thuật như RSI hoặc MACD lại tạo ra các đáy thấp hơn (lower lows), điều này có vẻ mâu thuẫn nhưng thực tế lại là dấu hiệu của sự củng cố lực mua. Điều này báo hiệu rằng, mặc dù có những nhịp điều chỉnh nhẹ, nhưng xu hướng tăng tổng thể vẫn còn mạnh mẽ và có thể tiếp tục diễn ra trong tương lai gần.
Phân kỳ ẩn giảm giá:
Phân kỳ ẩn giảm giá (Hidden Bearish Divergence) là một tín hiệu cho thấy xu hướng giảm hiện tại có khả năng tiếp tục. Dấu hiệu này xuất hiện khi giá tài sản tạo ra các đỉnh sau thấp hơn đỉnh trước (lower highs), thể hiện lực bán vẫn đang chi phối thị trường. Tuy nhiên, các chỉ báo kỹ thuật, chẳng hạn như RSI hoặc MACD, lại cho thấy một diễn biến ngược lại, với việc tạo ra các đỉnh sau cao hơn đỉnh trước (higher highs). Sự khác biệt này cho thấy động lượng giảm giá vẫn còn mạnh mẽ và có thể tiếp tục chi phối thị trường trong thời gian tới.
Phân kỳ phóng đại (Extended Divergence)
Phân kỳ phóng đại (Extended Divergence) là một dạng phân kỳ đặc biệt, mang đến tín hiệu về một sự đảo chiều mạnh mẽ của xu hướng hiện tại. Điều khác biệt của loại phân kỳ này nằm ở sự tương phản cực đoan giữa diễn biến giá và chỉ báo kỹ thuật. Phân kỳ phóng đại dương xuất hiện khi giá tạo ra một đáy mới cao hơn đáy trước đó, trong khi chỉ báo lại tạo ra một đáy mới thấp hơn đáng kể so với đáy trước.
Ngược lại, phân kỳ phóng đại âm xảy ra khi giá tạo ra một đỉnh mới thấp hơn đỉnh trước, nhưng chỉ báo lại vọt lên tạo một đỉnh mới cao hơn đáng kể. Sự chênh lệch lớn này cảnh báo rằng động lượng thị trường đã thay đổi mạnh mẽ, báo hiệu khả năng một sự đảo chiều xu hướng lớn sắp diễn ra.
Xem thêm: Leading Indicators là gì? Có gì khác so với Lagging Indicators?
Các chỉ báo kỹ thuật dùng để xác định phân kỳ
Chỉ báo RSI
Chỉ báo này dao động trong khoảng từ 0 đến 100, giúp nhà giao dịch đánh giá liệu một tài sản có đang ở trạng thái quá mua hay quá bán. Phân kỳ RSI xảy ra khi giá tạo ra các đỉnh hoặc đáy mới cao hơn hoặc thấp hơn, nhưng chỉ báo RSI lại hình thành các đỉnh hoặc đáy mới thấp hơn hoặc cao hơn tương ứng. Đặc biệt, RSI là một công cụ hữu ích để nhận biết các dạng phân kỳ thường và phân kỳ phóng đại, qua đó giúp nhà đầu tư nắm bắt các tín hiệu đảo chiều tiềm năng của thị trường.
Chỉ báo MACD
MACD hoạt động bằng cách so sánh hai đường trung bình động và hiển thị sự khác biệt giữa chúng, từ đó giúp nhận diện các tín hiệu mua và bán tiềm năng. Phân kỳ MACD xuất hiện khi giá tài sản tạo ra các đỉnh hoặc đáy mới, nhưng đường MACD hoặc biểu đồ histogram lại không phản ánh sự thay đổi tương tự.
Điều này cho thấy sự suy yếu của động lượng hiện tại và báo hiệu khả năng đảo chiều xu hướng. MACD đặc biệt hữu ích trong việc phát hiện cả phân kỳ thường và phân kỳ ẩn, mang lại cho nhà giao dịch cái nhìn sâu sắc hơn về động lực thị trường.
Các chỉ báo khác
Ngoài hai chỉ báo quen thuộc là RSI và MACD, các nhà giao dịch cũng thường sử dụng các chỉ báo dao động khác, tiêu biểu là Stochastic Oscillator, để phát hiện phân kỳ. Tương tự như RSI và MACD, Stochastic Oscillator cũng được thiết kế để đo lường động lượng và xác định các điều kiện quá mua hoặc quá bán trên thị trường.
Chỉ báo này hoạt động dựa trên nguyên tắc so sánh giá đóng cửa hiện tại của một chứng khoán với phạm vi giá của nó trong một khoảng thời gian xác định. Mặc dù cách thức hoạt động chung có nhiều điểm tương đồng với RSI và MACD, nhưng Stochastic Oscillator sử dụng công thức tính toán riêng biệt, mang lại một góc nhìn khác về động lượng thị trường.
Kết luận
Tóm lại, phân kỳ là một công cụ mạnh mẽ trong phân tích kỹ thuật, mang đến cho nhà giao dịch những tín hiệu sớm về khả năng đảo chiều hoặc tiếp diễn xu hướng. Việc nắm vững các loại phân kỳ, từ phân kỳ thường báo hiệu đảo chiều, đến phân kỳ ẩn xác nhận xu hướng tiếp diễn, và phân kỳ phóng đại cảnh báo sự đảo chiều mạnh mẽ, giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định giao dịch linh hoạt và chính xác hơn.