Bạn đang tham gia giao dịch chứng khoán ký quỹ (margin) và bỗng nhận được một thông báo yêu cầu nạp thêm tiền vào tài khoản? Đừng hoảng hốt, rất có thể đó chính là một Margin Call – thuật ngữ quen thuộc nhưng đầy lo lắng với nhiều nhà đầu tư. Vậy chính xác thì Margin Call là gì và những yếu tố nào có thể đẩy bạn vào tình huống này? Hãy cùng GenZ Đầu Tư tìm hiểu ngay để trang bị kiến thức vững chắc, tránh những rủi ro không đáng có trong hành trình đầu tư của mình.
Margin call là gì?
Margin Call (Cuộc gọi ký quỹ) là một yêu cầu từ công ty chứng khoán gửi đến nhà đầu tư, yêu cầu họ phải nạp thêm tiền mặt hoặc chứng khoán vào tài khoản ký quỹ (margin account). Yêu cầu này được đưa ra khi giá trị tài sản ròng trong tài khoản của nhà đầu tư giảm xuống dưới một mức nhất định, được gọi là tỷ lệ ký quỹ duy trì (maintenance margin).X
Xem thêm: Khối đẩy là gì? Cách giao dịch khối đẩy hiệu quả trong Forex
Mục đích chính của Margin Call là:
- Bảo vệ công ty chứng khoán: Đảm bảo rằng nhà đầu tư có đủ tài sản thế chấp để chi trả khoản vay mà họ đã sử dụng để mua chứng khoán. Nếu giá trị tài sản trong tài khoản giảm quá thấp, công ty chứng khoán có nguy cơ mất tiền nếu giá chứng khoán tiếp tục giảm.
- Cảnh báo nhà đầu tư về rủi ro: Thông báo cho nhà đầu tư rằng khoản đầu tư của họ đang gặp rủi ro lớn và cần phải hành động để tránh thua lỗ nặng hơn hoặc bị bán giải chấp (force-sell).
Các yếu tố dẫn đến Margin Call
Giá trị tài sản trong tài khoản giảm sút nghiêm trọng
Mỗi công ty chứng khoán đều có một mức tỷ lệ ký quỹ duy trì (Maintenance Margin) nhất định (ví dụ 30%, 35% hoặc 40%). Đây là tỷ lệ tối thiểu mà giá trị tài sản ròng phải duy trì so với tổng giá trị chứng khoán bạn đang nắm giữ (cả phần tự có và phần vay).
Nếu giá của các cổ phiếu hoặc tài sản khác trong danh mục ký quỹ của bạn bắt đầu giảm mạnh, đặc biệt là giảm nhanh và sâu, thì giá trị tài sản ròng của bạn cũng sẽ giảm theo. Khi tỷ lệ tài sản ròng trên tổng giá trị chứng khoán giảm xuống dưới ngưỡng tỷ lệ ký quỹ duy trì do công ty chứng khoán quy định, hệ thống sẽ tự động kích hoạt một Margin Call.
Thay đổi tỷ lệ ký quỹ duy trì
Đây là một yếu tố ít phổ biến hơn nhưng vẫn có thể xảy ra. Các công ty chứng khoán có quyền điều chỉnh tỷ lệ ký quỹ duy trì của họ tùy thuộc vào các yếu tố như:
- Biến động thị trường chung: Trong giai đoạn thị trường biến động mạnh, nhiều rủi ro, công ty chứng khoán có thể tăng tỷ lệ ký quỹ duy trì để bảo vệ chính họ khỏi các khoản nợ xấu.
- Chính sách nội bộ: Công ty có thể điều chỉnh chính sách quản lý rủi ro của mình.
- Loại chứng khoán: Các cổ phiếu có tính thanh khoản thấp hoặc biến động cao có thể có tỷ lệ ký quỹ duy trì cao hơn so với các cổ phiếu blue-chip ổn định.
- Cơ chế: Khi tỷ lệ ký quỹ duy trì được tăng lên, ngay cả khi giá trị tài sản trong tài khoản của bạn không thay đổi, tỷ lệ ký quỹ hiện tại của bạn có thể đột ngột rơi xuống dưới ngưỡng mới này. Điều này sẽ dẫn đến một Margin Call, ngay cả khi cổ phiếu của bạn không giảm giá. Công ty chứng khoán thường sẽ thông báo trước về những thay đổi này, nhưng bạn cần chủ động theo dõi các thông báo của họ.
Không nạp tiền hoặc không bán tài sản kịp thời
Margin Call không phải là một sự kiện tức thời mà là một cảnh báo. Sau khi nhận được Margin Call, nhà đầu tư có một khoảng thời gian nhất định (thường là 2-3 ngày làm việc) để đáp ứng yêu cầu bằng cách:
- Nạp thêm tiền mặt: Cách phổ biến nhất là chuyển thêm tiền vào tài khoản ký quỹ để tăng giá trị tài sản ròng.
- Bán bớt chứng khoán: Bán một phần hoặc toàn bộ số chứng khoán đang nắm giữ để giảm quy mô khoản vay, từ đó nâng cao tỷ lệ ký quỹ.
Nếu nhà đầu tư không thực hiện một trong hai hành động trên (hoặc cả hai) trong thời gian quy định, công ty chứng khoán sẽ buộc phải thực hiện bán giải chấp (force-sell). Tức là họ sẽ tự động bán một phần hoặc toàn bộ chứng khoán trong tài khoản của bạn để thu hồi khoản vay, nhằm đưa tỷ lệ ký quỹ về mức an toàn. Việc bán giải chấp này thường không theo ý muốn của nhà đầu tư và có thể xảy ra vào thời điểm giá thấp nhất, gây ra những thiệt hại lớn về vốn.
Xem thêm: Phân kỳ SMT là gì? Ứng dụng của phân kỳ SMT trong giao dịch
Các hành động cần làm khi nhận được Margin Call
Nạp Thêm Tiền Mặt Vào Tài Khoản
Khi nhận được Margin Call, cách trực tiếp và nhanh chóng nhất là nạp thêm tiền mặt vào tài khoản ký quỹ của bạn. Số tiền này sẽ làm tăng giá trị tài sản ròng (NAV) trong tài khoản, đẩy tỷ lệ ký quỹ hiện tại lên trở lại mức an toàn theo yêu cầu của công ty chứng khoán, giúp bạn duy trì các vị thế đang có mà không phải bán đi cổ phiếu.
Bán Bớt Chứng Khoán Trong Tài Khoản
Nếu không thể hoặc không muốn nạp thêm tiền mặt, bạn có thể chọn bán bớt một phần chứng khoán đang nắm giữ trong tài khoản ký quỹ. Việc này giúp giảm quy mô khoản vay, đồng thời điều chỉnh lại tỷ lệ ký quỹ về ngưỡng an toàn. Tuy nhiên, hành động này có thể buộc bạn phải hiện thực hóa khoản lỗ nếu giá cổ phiếu đang ở mức thấp.
Nộp Thêm Tài Sản Đảm Bảo Khác
Trong một số trường hợp và tùy thuộc vào chính sách của từng công ty chứng khoán, bạn có thể được phép nộp thêm các loại tài sản khác (như các chứng khoán có tính thanh khoản cao khác) để làm tài sản đảm bảo. Đây là một lựa chọn linh hoạt nhưng có thể yêu cầu thời gian xử lý và không phải lúc nào cũng khả dụng.
Hậu Quả Nghiêm Trọng Nếu Không Đáp Ứng Kịp Thời
Nếu bạn không thực hiện bất kỳ hành động nào trong thời gian quy định sau khi nhận được Margin Call, công ty chứng khoán sẽ buộc phải thực hiện bán giải chấp (force-sell). Điều này có nghĩa là họ sẽ tự động bán một phần hoặc toàn bộ chứng khoán trong tài khoản của bạn để thu hồi khoản vay, thường là ở mức giá thấp nhất, dẫn đến những tổn thất đáng kể và ngoài mong muốn cho nhà đầu tư.
Làm thế nào để quản lý rủi ro Margin Call?
Đa dạng hóa danh mục đầu tư
“Không bỏ tất cả trứng vào một giỏ” là nguyên tắc vàng trong đầu tư. Việc tập trung vốn vào một hoặc vài mã cổ phiếu có thể cực kỳ rủi ro.
- Lợi ích: Bằng cách đầu tư vào nhiều loại tài sản khác nhau (cổ phiếu của các ngành khác nhau, trái phiếu, quỹ…) hoặc các mã cổ phiếu không có tương quan chặt chẽ, bạn có thể giảm thiểu tác động tiêu cực khi một tài sản cụ thể giảm giá mạnh.
- Hạn chế rủi ro tập trung: Nếu một cổ phiếu trong danh mục của bạn giảm giá, các cổ phiếu khác có thể vẫn giữ giá hoặc tăng, giúp cân bằng lại tổng giá trị tài sản và giảm nguy cơ Margin Call.
Không sử dụng quá nhiều đòn bẩy
Mặc dù margin có thể gia tăng lợi nhuận, nhưng nó cũng phóng đại thua lỗ. Sử dụng đòn bẩy quá cao là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến Margin Call.
- Hành động: Chỉ sử dụng margin ở mức độ vừa phải, thấp hơn hạn mức tối đa mà công ty chứng khoán cho phép. Điều này tạo ra một “khoảng đệm an toàn” cho tài khoản của bạn, giúp chịu đựng được những biến động giá nhỏ mà không bị Margin Call.
- Lưu ý: Nhà đầu tư mới hoặc chưa có nhiều kinh nghiệm nên hạn chế hoặc không sử dụng margin cho đến khi đã hiểu rõ cơ chế thị trường và quản lý rủi ro.
Luôn theo dõi tài khoản và tỷ lệ ký quỹ
Việc nắm bắt tình hình tài khoản của mình là yếu tố tiên quyết. Bạn cần thường xuyên kiểm tra các chỉ số quan trọng, đặc biệt là tỷ lệ ký quỹ hiện tại và giá trị tài sản ròng.
- Tầm quan trọng: Các công ty chứng khoán thường cung cấp các công cụ hoặc báo cáo trực tuyến cho phép bạn theo dõi tỷ lệ ký quỹ theo thời gian thực.
- Hành động: Thiết lập cảnh báo tự động từ công ty chứng khoán hoặc ứng dụng giao dịch khi tỷ lệ ký quỹ của bạn tiệm cận các ngưỡng cảnh báo hoặc ngưỡng Margin Call để có thời gian phản ứng kịp thời.
Kết luận
Margin Call không phải là một “án tử” nhưng chắc chắn là một lời cảnh báo nghiêm túc, đòi hỏi sự chú ý và hành động kịp thời từ nhà đầu tư. Hiểu rõ Margin Call là gì, các yếu tố dẫn đến nó, và quan trọng hơn cả là cách quản lý rủi ro để tránh rơi vào tình huống này, là kiến thức nền tảng cho bất kỳ ai tham gia giao dịch ký quỹ.