Liên minh Châu Âu (EU) là một khối kinh tế và chính trị hùng mạnh, đóng vai trò quan trọng trên bản đồ thế giới. Vậy, “EU là gì” và tại sao nó lại có thể tác động sâu sắc đến thị trường Forex, nơi mà GenZ chúng ta đang ngày càng quan tâm? Hãy cùng GenZ Đầu Tư tìm hiểu nhé!
EU là gì?
Liên minh Châu Âu, thường được viết tắt là EU (European Union), là một tổ chức chính trị và kinh tế liên chính phủ bao gồm 27 quốc gia thành viên, chủ yếu nằm ở khu vực châu Âu. EU được thành lập nhằm mục đích thúc đẩy sự hợp tác kinh tế, hòa bình, ổn định và thịnh vượng chung giữa các quốc gia thành viên thông qua việc tạo ra một thị trường chung, một đồng tiền chung (Euro) và các chính sách phối hợp trong nhiều lĩnh vực như thương mại, môi trường, an ninh và quyền con người.
Trụ sở chính của EU đặt tại Brussels (Bỉ), Strasbourg (Pháp) và Luxembourg. EU không chỉ là một liên minh kinh tế mà còn mang tính chất chính trị, với các cơ quan quan trọng như Nghị viện Châu Âu (European Parliament), Ủy ban Châu Âu (European Commission) và Tòa án Công lý Châu Âu (Court of Justice of the European Union). Hiện tại, EU là một trong những khối kinh tế lớn nhất thế giới, với tổng GDP danh nghĩa ước tính khoảng 18,8 nghìn tỷ USD (theo số liệu năm 2023).
EU sử dụng đồng Euro (€) làm tiền tệ chính thức tại 20 quốc gia thành viên (vùng Eurozone), trong khi một số quốc gia khác như Đan Mạch, Thụy Điển giữ nguyên đồng tiền quốc gia của mình nhưng vẫn tham gia vào thị trường chung.
Lịch sử hình thành và phát triển
Lịch sử của EU bắt nguồn từ những nỗ lực tái thiết và hòa giải sau Thế chiến thứ hai, khi châu Âu bị tàn phá bởi xung đột và chia rẽ. Cụ thể các giai đoạn chính trong quá trình hình thành và phát triển của EU như sau:
- Nguồn gốc (1945 – 1951): Sau Thế chiến thứ hai, các nhà lãnh đạo châu Âu như Robert Schuman (Pháp) và Konrad Adenauer (Đức) nhận ra rằng hòa bình lâu dài chỉ có thể đạt được thông qua hợp tác kinh tế và chính trị. Năm 1950, Bộ trưởng Ngoại giao Pháp Robert Schuman đề xuất thành lập một cộng đồng chung để quản lý ngành công nghiệp than và thép giữa Pháp và Tây Đức – hai nguồn tài nguyên chiến lược quan trọng thời bấy giờ. Ý tưởng này dẫn đến sự ra đời của Cộng đồng Than và Thép Châu Âu (ECSC) vào năm 1951, với sự tham gia của 6 quốc gia sáng lập: Bỉ, Pháp, Ý, Luxembourg, Hà Lan và Tây Đức.
- Hiệp ước Rome (1957): Thành công của ECSC đã mở đường cho sự ký kết Hiệp ước Rome vào năm 1957, thành lập Cộng đồng Kinh tế Châu Âu (EEC) và Cộng đồng Năng lượng Nguyên tử Châu Âu (Euratom). EEC đặt nền móng cho một thị trường chung, loại bỏ rào cản thương mại và thúc đẩy tự do lưu thông hàng hóa, dịch vụ, vốn và lao động giữa các quốc gia thành viên.
- Mở rộng và chuyển đổi (1960 – 1992): Trong những thập kỷ sau đó, EEC mở rộng với sự gia nhập của các quốc gia như Anh, Ireland, Đan Mạch (1973), Hy Lạp (1981), Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha (1986). Năm 1992, Hiệp ước Maastricht được ký kết, đánh dấu sự ra đời chính thức của Liên minh Châu Âu (EU), mở rộng phạm vi hợp tác sang các lĩnh vực chính trị, an ninh và tiền tệ.
- Đồng Euro và phát triển hiện đại (1999 – nay): Đồng Euro được giới thiệu dưới dạng tiền tệ điện tử vào năm 1999 và trở thành tiền mặt lưu hành từ năm 2002, tạo nên vùng Eurozone. EU tiếp tục mở rộng với sự gia nhập của các nước Đông Âu như Ba Lan, Hungary, Cộng hòa Séc (2004) và gần đây nhất là Croatia (2013). Tuy nhiên, EU cũng đối mặt với thách thức lớn khi Anh rời liên minh (Brexit) vào năm 2020 sau cuộc trưng cầu dân ý năm 2016.
Hiện nay, EU là một thực thể độc đáo, vừa mang tính chất liên minh giữa các quốc gia có chủ quyền, vừa có những đặc điểm của một siêu nhà nước với các chính sách chung.
Xem thêm: Price Action là gì? Tại sao Price Action được Trader ưa chuộng?
Mục tiêu và vai trò
Mục tiêu
EU được thành lập với các mục tiêu cốt lõi nhằm mang lại lợi ích chung cho các quốc gia thành viên và người dân châu Âu. Những mục tiêu chính bao gồm:
- Ngăn chặn xung đột giữa các quốc gia châu Âu thông qua hợp tác và đối thoại.
- Tạo ra một thị trường chung để thúc đẩy thương mại, đầu tư và tăng trưởng kinh tế.
- Đảm bảo các giá trị dân chủ, tự do, bình đẳng và pháp quyền.
- Đối phó với biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường thông qua các chính sách xanh.
- Đại diện cho châu Âu như một khối thống nhất trong các vấn đề quốc tế như thương mại, an ninh và ngoại giao.
Vai trò
EU đóng nhiều vai trò quan trọng trong khu vực và trên thế giới:
- Thiết lập các chính sách thương mại chung, quản lý ngân sách và hỗ trợ các nước thành viên gặp khó khăn kinh tế (ví dụ: gói cứu trợ Hy Lạp trong khủng hoảng nợ 2010).
- Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB) điều hành chính sách tiền tệ cho vùng Eurozone, đảm bảo sự ổn định của đồng Euro.
- Ban hành các luật và tiêu chuẩn áp dụng cho tất cả thành viên, từ an toàn thực phẩm đến bảo vệ dữ liệu (như GDPR).
- Đàm phán các hiệp định thương mại quốc tế và hỗ trợ nhân đạo trên toàn cầu.
- Tạo ra một bản sắc chung cho người dân châu Âu, đồng thời tôn trọng sự đa dạng văn hóa của từng quốc gia.
EU có những tác động như thế nào đến thị trường Forex?
Thị trường Forex, với khối lượng giao dịch hàng ngày vượt 7,5 nghìn tỷ USD, chịu ảnh hưởng lớn từ Liên minh Châu Âu (EU) – một trong những khối kinh tế quan trọng nhất thế giới. Là nơi khởi nguồn của đồng Euro và các chính sách kinh tế chung, EU tác động đến Forex qua nhiều khía cạnh, từ tiền tệ, dữ liệu kinh tế, chính trị, thương mại, đến tâm lý giao dịch.
Trụ cột của thị trường Forex
Đồng Euro (€), tiền tệ chính thức của 20 quốc gia trong vùng Eurozone, là đồng tiền được giao dịch nhiều thứ hai trên thị trường Forex, chỉ sau USD, và chiếm khoảng 19% dự trữ ngoại hoi toàn cầu (theo IMF, 2023). Các cặp tiền tệ như EUR/USD, EUR/JPY hay EUR/GBP thường xuyên biến động dựa trên chính sách tiền tệ của Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB).
Khi ECB tăng lãi suất để kiểm soát lạm phát, như trong giai đoạn 2022 – 2023, Euro tăng giá do dòng vốn quốc tế chảy vào tìm kiếm lợi suất cao hơn; ngược lại, khi ECB giữ lãi suất thấp hoặc bơm tiền qua nới lỏng định lượng (như sau khủng hoảng 2008), Euro mất giá.
Ví dụ, tháng 6/2022, khi ECB thông báo tăng lãi suất lần đầu sau một thập kỷ, cặp EUR/USD đã nhảy từ 1,03 lên 1,06 chỉ trong vài ngày, cho thấy sức ảnh hưởng mạnh mẽ của đồng Euro đến Forex.
Dữ liệu kinh tế và hiệu suất của các nước thành viên
EU là một nền kinh tế đa dạng với các quốc gia như Đức (nền kinh tế lớn nhất Eurozone), Pháp, Ý và các nước nhỏ hơn như Ireland. Dữ liệu kinh tế từ những nước này, cùng với chỉ số tổng hợp của EU, tác động trực tiếp đến giá trị Euro trên thị trường Forex.
Khi Đức công bố GDP tăng trưởng 1,9% trong quý 3/2023, Euro tăng nhẹ so với USD nhờ niềm tin vào sức mạnh kinh tế EU; ngược lại, suy thoái ở Ý hay Tây Ban Nha có thể kéo Euro xuống. Các chỉ số như lạm phát (CPI), tỷ lệ thất nghiệp hay chỉ số PMI cũng đóng vai trò quan trọng.
Chẳng hạn, trong khủng hoảng nợ công 2010 – 2015, Hy Lạp gần phá sản khiến Euro giảm từ 1,45 xuống 1,20 so với USD trong hai năm, minh họa sự nhạy cảm của Euro với hiệu suất kinh tế nội bộ EU.
Biến động chính trị và sự kiện lớn
Là một thực thể chính trị phức tạp, EU thường xuyên đối mặt với các biến động nội bộ và quốc tế ảnh hưởng đến Forex. Brexit – sự kiện Anh rời EU vào năm 2020, dù không trực tiếp liên quan đến Eurozone, đã gây ra biến động lớn cho cặp EUR/GBP trong giai đoạn 2016 – 2019 do lo ngại về tác động kinh tế lan tỏa.
Tương tự, các cuộc bầu cử Nghị viện Châu Âu hay xung đột nội bộ, như tranh cãi ngân sách Ý năm 2018 (vượt giới hạn thâm hụt 3% GDP), khiến Euro giảm từ 1,16 xuống 1,13 so với USD chỉ trong một tuần. Ngoài ra, các khủng hoảng địa chính trị như xung đột Nga-Ukraine (2022 – nay) và lệnh trừng phạt của EU lên Nga đã làm tăng giá năng lượng, đẩy Euro vào áp lực giảm giá do nguy cơ suy thoái kinh tế ở châu Âu.
Vai trò trong thương mại quốc tế
EU là trung tâm thương mại toàn cầu, chiếm khoảng 15% tổng thương mại thế giới (theo WTO, 2023), và các hoạt động thương mại của EU ảnh hưởng lớn đến dòng vốn quốc tế, từ đó tác động đến tỷ giá Forex. Khi EU ký hiệp định thương mại tự do với Nhật Bản (2019) hay Canada (CETA, 2017), dòng vốn đầu tư tăng giúp củng cố Euro.
Ngược lại, xung đột thương mại, như tranh chấp thuế thép và nhôm với Mỹ năm 2018, khiến Euro giảm giá do lo ngại về xuất khẩu EU. Hơn nữa, vì EU giao dịch nhiều với các nước ngoài khối như Thụy Sĩ hay Anh, biến động kinh tế EU còn ảnh hưởng gián tiếp đến CHF (Franc Thụy Sĩ) và GBP (Bảng Anh).
Tâm lý thị trường và hành vi giao dịch
Tâm lý thị trường Forex chịu ảnh hưởng lớn từ các thông tin và sự kiện của EU, khi các nhà giao dịch liên tục theo dõi ECB và dữ liệu kinh tế để dự đoán xu hướng. Phát biểu của Chủ tịch ECB Christine Lagarde có thể gây biến động tức thì; chẳng hạn, tháng 3/2023, khi bà ám chỉ tăng lãi suất để chống lạm phát, EUR/USD tăng từ 1,05 lên 1,08 trong 24 giờ.
Các báo cáo như chỉ số PMI (trên 50 là tín hiệu tích cực, dưới 50 là tiêu cực) hay lạm phát HICP cũng là tâm điểm chú ý, thường đẩy Euro lên hoặc xuống tùy theo kết quả. Trong bối cảnh bất ổn toàn cầu, như đại dịch COVID-19 năm 2020, nhà đầu tư rời bỏ Euro để tìm tài sản an toàn như USD hoặc Yên Nhật, khiến Euro giảm mạnh, minh họa vai trò của tâm lý rủi ro trong giao dịch Forex.
Tác động dài hạn và xu hướng tương lai
Về dài hạn, các chính sách chiến lược của EU định hình xu hướng trên thị trường Forex. Kế hoạch Phục hồi Xanh 2021 – 2027, với hàng trăm tỷ Euro đầu tư vào năng lượng tái tạo, có thể tăng sức hút kinh tế của EU, hỗ trợ Euro trong tương lai nếu thành công. Khả năng ứng phó khủng hoảng cũng rất quan trọng; gói cứu trợ 750 tỷ Euro hậu COVID-19 đã củng cố niềm tin vào Euro, giúp đồng tiền này phục hồi từ mức thấp 1,03 (2022) lên 1,10 (2023).
Tuy nhiên, sự chia rẽ trong khủng hoảng, như giai đoạn nợ công 2010, lại làm Euro suy yếu. Vào năm 2025, với các thách thức mới như cạnh tranh kinh tế toàn cầu và biến đổi khí hậu, cách EU phản ứng sẽ tiếp tục ảnh hưởng lâu dài đến vị thế của Euro trên Forex.
Xem thêm: Kiến thức Forex
Kết luận
Qua bài viết này, chúng ta đã cùng nhau làm rõ “EU là gì” và những tác động đa chiều của nó đến thị trường Forex. Từ sức mạnh của đồng Euro, những biến động kinh tế và chính trị, đến vai trò trong thương mại quốc tế, EU đã chứng minh tầm ảnh hưởng không thể phủ nhận. Đối với GenZ, việc nắm bắt thông tin và hiểu rõ về EU sẽ là một lợi thế lớn trong hành trình đầu tư và giao dịch trên thị trường Forex.
