Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) là một tổ chức tài chính quốc tế quan trọng, có tầm ảnh hưởng lớn đến sự phát triển kinh tế của khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Vậy ADB là gì và làm thế nào mà tổ chức này có thể tác động đến thị trường Forex? Hãy cùng GenZ Đầu Tư tìm hiểu nhé!
ADB là gì?
Ngân hàng Phát triển Châu Á (Asian Development Bank, viết tắt là ADB) là một tổ chức tài chính quốc tế được thành lập nhằm hỗ trợ phát triển kinh tế và xã hội tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương. ADB đóng vai trò như một nguồn cung cấp tài chính, tư vấn kỹ thuật và hỗ trợ chính sách cho các quốc gia thành viên, đặc biệt là các nước đang phát triển, với mục tiêu giảm nghèo, thúc đẩy tăng trưởng bền vững và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân trong khu vực.
ADB được thành lập vào năm 1966 và hiện có trụ sở chính tại Manila, Philippines. Đây là một trong những tổ chức tài chính đa phương lớn nhất thế giới, hoạt động dựa trên sự hợp tác giữa các quốc gia thành viên và các quốc gia phát triển từ các khu vực khác như Hoa Kỳ, Nhật Bản và các nước châu Âu. Với nguồn vốn từ các thành viên và thị trường tài chính quốc tế, ADB cung cấp các khoản vay, viện trợ không hoàn lại và hỗ trợ kỹ thuật cho nhiều dự án phát triển cơ sở hạ tầng, giáo dục, y tế, và bảo vệ môi trường.
Lịch sử hình thành và phát triển
ADB được thành lập vào ngày 19/12/1966, trong bối cảnh các quốc gia châu Á đang tìm kiếm một cơ chế hợp tác khu vực để đối phó với những thách thức kinh tế sau Thế chiến II. Ý tưởng về một ngân hàng phát triển dành riêng cho châu Á được khởi xướng từ đầu những năm 1960, khi các nhà lãnh đạo khu vực nhận thấy sự cần thiết của một tổ chức tài chính hỗ trợ các nước đang phát triển trong việc xây dựng lại và hiện đại hóa nền kinh tế.
Hội nghị đầu tiên đề xuất thành lập ADB diễn ra tại Manila vào năm 1965, với sự tham gia của 31 quốc gia. Sau nhiều cuộc đàm phán, ADB chính thức ra đời với 31 thành viên sáng lập, trong đó Nhật Bản và Hoa Kỳ đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp vốn ban đầu. Ông Takeshi Watanabe, một nhà kinh tế người Nhật, được bổ nhiệm làm Chủ tịch đầu tiên của ADB, đánh dấu bước khởi đầu cho hành trình phát triển của tổ chức này.
Trong những thập kỷ sau đó, ADB không ngừng mở rộng quy mô và phạm vi hoạt động. Từ chỗ tập trung vào các dự án cơ sở hạ tầng như đường xá, cảng biển và thủy lợi, ADB dần chuyển hướng sang các lĩnh vực mới như biến đổi khí hậu, bình đẳng giới và phát triển công nghệ. Tính đến năm 2025, ADB đã có 68 quốc gia thành viên, trong đó 49 quốc gia thuộc khu vực châu Á – Thái Bình Dương và 19 quốc gia từ các khu vực khác. Sự tăng trưởng này phản ánh tầm ảnh hưởng ngày càng lớn của ADB trong việc định hình sự phát triển kinh tế toàn cầu.
Xem thêm: RBA là gì? RBA có ảnh hưởng như thế nào đến thị trường Forex?
Cấu trúc của ADB
ADB được tổ chức theo một cấu trúc chặt chẽ, bao gồm các cơ quan quản lý và điều hành nhằm đảm bảo hiệu quả hoạt động. Cấu trúc này bao gồm ba thành phần chính:
- Hội đồng Thống đốc (Board of Governors): Đây là cơ quan quyền lực cao nhất của ADB, bao gồm đại diện từ tất cả các quốc gia thành viên. Mỗi quốc gia cử một Thống đốc và một Thống đốc dự khuyết tham gia. Hội đồng họp thường niên để quyết định các chính sách lớn, phê duyệt ngân sách và giám sát hoạt động của ngân hàng.
- Ban Giám đốc (Board of Directors): Ban Giám đốc chịu trách nhiệm điều hành hoạt động hàng ngày của ADB. Ban này gồm 12 thành viên, được bầu bởi Hội đồng Thống đốc, đại diện cho các nhóm quốc gia thành viên. Các giám đốc làm việc toàn thời gian tại trụ sở Manila và giám sát việc thực hiện các dự án cũng như phê duyệt các khoản vay và viện trợ.
- Ban Chủ tịch và Nhân viên (President and Staff): Chủ tịch ADB, được Hội đồng Thống đốc bầu với nhiệm kỳ 5 năm, là người đứng đầu tổ chức và quản lý đội ngũ nhân viên khoảng 3.000 người từ hơn 60 quốc gia. Chủ tịch hiện tại (tính đến năm 2025) là ông Masatsugu Asakawa, người nhậm chức từ năm 2020.
Ngoài ra, ADB còn có các văn phòng đại diện tại nhiều quốc gia thành viên để hỗ trợ triển khai dự án và phối hợp với chính phủ địa phương. Nguồn vốn của ADB đến từ đóng góp của các thành viên, lợi nhuận từ hoạt động cho vay và huy động vốn trên thị trường tài chính quốc tế thông qua phát hành trái phiếu.
Mục tiêu và vai trò
Mục tiêu
ADB đặt ra mục tiêu chính là thúc đẩy một khu vực châu Á – Thái Bình Dương thịnh vượng, bền vững và không còn nghèo đói. Các mục tiêu cụ thể bao gồm:
- Giảm nghèo: Hỗ trợ các quốc gia thành viên cải thiện điều kiện sống cho người dân thông qua các chương trình phát triển kinh tế và xã hội.
- Tăng trưởng bền vững: Đầu tư vào cơ sở hạ tầng xanh, năng lượng tái tạo và các giải pháp chống biến đổi khí hậu.
- Hợp tác khu vực: Tăng cường liên kết kinh tế giữa các quốc gia thông qua các dự án xuyên biên giới như đường cao tốc, lưới điện và thương mại.
- Bình đẳng và bao trùm: Đảm bảo mọi người, đặc biệt là phụ nữ và các nhóm yếu thế, được hưởng lợi từ sự phát triển
Vai trò
ADB đóng nhiều vai trò quan trọng trong khu vực:
- Nhà cung cấp tài chính: ADB cung cấp các khoản vay lãi suất thấp, viện trợ không hoàn lại và hỗ trợ kỹ thuật cho các dự án phát triển. Năm 2023, ADB đã cam kết hơn 20 tỷ USD cho các dự án trong khu vực.
- Tư vấn chính sách: ADB hỗ trợ các chính phủ xây dựng chiến lược phát triển dài hạn và cải cách kinh tế.
- Cầu nối hợp tác: ADB kết nối các quốc gia thành viên với nhau và với các tổ chức quốc tế khác như Ngân hàng Thế giới (World Bank) và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF).
- Thúc đẩy đổi mới: ADB đầu tư vào công nghệ và nghiên cứu để giải quyết các vấn đề hiện đại như đô thị hóa và số hóa.
ADB có tác động như thế nào đến thị trường Forex?
Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) không trực tiếp tham gia giao dịch trên thị trường ngoại hối như các ngân hàng thương mại hay quỹ đầu tư, nhưng các hoạt động tài chính, đầu tư và hỗ trợ chính sách của tổ chức này tạo ra những ảnh hưởng đáng kể đến thị trường Forex, đặc biệt tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương.
Ổn định tỷ giá hối đoái thông qua dòng vốn ngoại tệ
ADB cung cấp các khoản vay, viện trợ không hoàn lại và hỗ trợ kỹ thuật cho các quốc gia thành viên, chủ yếu bằng các đồng tiền mạnh như đô la Mỹ (USD), yên Nhật (JPY) hoặc euro (EUR). Những dòng vốn này giúp các quốc gia đang phát triển tăng dự trữ ngoại tệ, một yếu tố quan trọng để duy trì sự ổn định của tỷ giá hối đoái nội địa.
Ví dụ, khi ADB tài trợ một dự án cơ sở hạ tầng trị giá hàng trăm triệu USD tại Việt Nam, dòng USD chảy vào nền kinh tế giúp Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cân bằng cung cầu ngoại tệ, giảm áp lực mất giá của đồng Việt Nam (VND) trên thị trường Forex. Điều này đặc biệt quan trọng với các quốc gia có nền kinh tế dễ bị tổn thương bởi biến động tỷ giá hoặc thiếu hụt dự trữ ngoại hối.
Tăng cường niềm tin của nhà đầu tư quốc tế
Sự tham gia của ADB vào các dự án lớn thường được xem là “dấu ấn chất lượng” đối với các nhà đầu tư nước ngoài. Khi ADB cam kết tài trợ cho một quốc gia, điều đó báo hiệu rằng quốc gia đó có tiềm năng phát triển kinh tế ổn định và được hỗ trợ bởi một tổ chức tài chính uy tín. Niềm tin này có thể thu hút thêm dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) hoặc đầu tư gián tiếp (FII), làm tăng nhu cầu đối với đồng nội tệ trên thị trường Forex.
Chẳng hạn, nếu ADB đầu tư vào một dự án năng lượng tái tạo tại Indonesia, các nhà đầu tư quốc tế có thể đánh giá cao triển vọng kinh tế của nước này, dẫn đến việc mua đồng rupiah Indonesia (IDR). Kết quả là giá trị của IDR so với USD hoặc các đồng tiền khác có thể tăng lên trong ngắn hạn hoặc trung hạn.
Ảnh hưởng gián tiếp đến lãi suất và thị trường trái phiếu
ADB huy động một phần lớn nguồn vốn của mình bằng cách phát hành trái phiếu trên thị trường tài chính quốc tế, thường được định giá bằng USD hoặc JPY. Những đợt phát hành trái phiếu này có thể tác động đến lãi suất toàn cầu, đặc biệt là lãi suất liên ngân hàng hoặc lợi suất trái phiếu chính phủ. Khi lãi suất thay đổi, nó ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị tương đối của các đồng tiền trên thị trường Forex.
Ví dụ, nếu ADB phát hành một lượng lớn trái phiếu bằng USD và nhu cầu trái phiếu tăng cao, điều này có thể làm tăng giá trị của USD so với các đồng tiền khác do dòng tiền chảy vào USD tăng lên. Ngược lại, nếu ADB tăng cường sử dụng JPY để tài trợ các dự án, điều này có thể củng cố giá trị của đồng yên trên thị trường Forex.
Hỗ trợ cán cân thanh toán và giảm nguy cơ khủng hoảng tiền tệ
Nhiều quốc gia đang phát triển ở châu Á đối mặt với tình trạng thâm hụt cán cân thanh toán do nhập khẩu vượt xuất khẩu hoặc nợ nước ngoài lớn. Các khoản vay ưu đãi từ ADB giúp các quốc gia này cải thiện cán cân thanh toán bằng cách cung cấp nguồn ngoại tệ cần thiết để thanh toán nợ hoặc nhập khẩu hàng hóa. Điều này làm giảm nguy cơ khủng hoảng tiền tệ – một tình huống thường dẫn đến sự mất giá đột ngột của đồng nội tệ trên thị trường Forex.
Ví dụ, trong giai đoạn khó khăn kinh tế, ADB từng hỗ trợ Philippines bằng các khoản vay khẩn cấp để ổn định nền kinh tế. Điều này giúp đồng peso Philippines (PHP) tránh được những biến động mạnh và duy trì giá trị tương đối ổn định so với USD.
Tác động khu vực và các cặp tiền tệ liên quan
ADB tập trung vào các dự án xuyên biên giới, chẳng hạn như đường cao tốc nối Việt Nam – Lào – Campuchia hoặc lưới điện khu vực Đông Nam Á. Những dự án này thúc đẩy thương mại và đầu tư giữa các quốc gia, từ đó ảnh hưởng đến giá trị tương đối của các đồng tiền trong khu vực. Khi thương mại tăng lên, nhu cầu trao đổi tiền tệ giữa các quốc gia cũng tăng, tạo ra sự biến động hoặc ổn định trên các cặp tiền tệ như VND/USD, LAK/USD (kip Lào), hoặc KHR/USD (riel Campuchia).
Ngoài ra, sự hiện diện của ADB trong các nền kinh tế lớn như Trung Quốc, Ấn Độ hay Hàn Quốc cũng gián tiếp ảnh hưởng đến các cặp tiền tệ quan trọng như CNY/USD, INR/USD hoặc KRW/USD, do các quốc gia này đóng vai trò chủ chốt trong thị trường Forex toàn cầu.
Hạn chế và biến động ngắn hạn
Mặc dù có tác động tích cực, ảnh hưởng của ADB đến thị trường Forex không phải lúc nào cũng rõ rệt hoặc lâu dài. Quy mô tài trợ của ADB (hàng chục tỷ USD mỗi năm) tuy lớn nhưng vẫn nhỏ so với khối lượng giao dịch hàng ngày trên thị trường Forex (hơn 7 nghìn tỷ USD). Do đó, tác động của ADB thường mang tính gián tiếp và phụ thuộc vào các yếu tố khác như chính sách tiền tệ của ngân hàng trung ương, lạm phát, hoặc biến động kinh tế toàn cầu.
Hơn nữa, trong một số trường hợp, các khoản vay của ADB có thể làm tăng nợ công của quốc gia nhận tài trợ. Nếu không được quản lý tốt, điều này có thể gây ra tâm lý tiêu cực trên thị trường, dẫn đến áp lực bán tháo đồng nội tệ và làm giảm giá trị của nó trên Forex.
Xem thêm: Kiến thức Forex
Kết luận
Qua bài viết này, chúng ta đã cùng nhau làm rõ ADB là gì và hiểu được những tác động không thể phủ nhận của tổ chức này đối với thị trường tài chính, đặc biệt là Forex. Đối với GenZ, việc nắm bắt thông tin về ADB sẽ giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện hơn về thị trường tài chính và đưa ra những quyết định đầu tư sáng suốt.
