Trong thị trường ngoại hối (Forex) đầy biến động, việc nắm bắt động lực cung cầu là vô cùng quan trọng. Dư mua và dư bán là hai khái niệm then chốt phản ánh lực mua và lực bán trên thị trường. Bài viết này, GenZ Đầu Tư sẽ giải thích chi tiết dư mua dư bán là gì và cách ứng dụng chúng một cách hiệu quả trong giao dịch Forex, giúp bạn đưa ra những quyết định giao dịch thông minh hơn.
Dư mua là gì?
Dư mua là một thuật ngữ trong giao dịch tài chính, mô tả trạng thái khi tổng khối lượng lệnh mua đang chờ được thực hiện (khớp lệnh) ở các mức giá mua tốt nhất (thường là mức giá cao nhất mà người mua sẵn sàng trả) lớn hơn tổng khối lượng lệnh bán đang chờ được thực hiện ở các mức giá bán tốt nhất (thường là mức giá thấp nhất mà người bán sẵn sàng chấp nhận).
Ý nghĩa của Dư mua
- Thể hiện lực cầu mạnh mẽ trên thị trường đối với một loại tài sản cụ thể: Khi có nhiều người muốn mua hơn là muốn bán ở các mức giá hiện tại, điều này cho thấy nhu cầu mua vào đang chiếm ưu thế. Lượng tiền sẵn sàng đổ vào tài sản này đang lớn hơn lượng tài sản muốn được bán ra.
- Cho thấy tâm lý lạc quan của nhà đầu tư, kỳ vọng giá sẽ tăng: Việc nhiều nhà đầu tư muốn mua vào thường xuất phát từ niềm tin rằng giá tài sản sẽ tiếp tục tăng trong tương lai. Họ muốn nắm giữ tài sản này để kiếm lợi nhuận từ sự tăng giá đó. Tâm lý này có thể được thúc đẩy bởi những tin tức tích cực, kỳ vọng về tăng trưởng kinh tế, hoặc phân tích kỹ thuật cho thấy xu hướng tăng.
- Thường là tín hiệu tích cực, có thể dẫn đến xu hướng tăng giá: Khi lực cầu vượt trội hơn lực cung, theo quy luật cung cầu, giá của tài sản có xu hướng tăng lên để thu hút thêm người bán ở mức giá cao hơn. Áp lực mua liên tục có thể đẩy giá lên các mức kháng cự cao hơn. Tuy nhiên, tương tự như “dư bán”, “dư mua” không phải là một chỉ báo tuyệt đối cho xu hướng giá. Các yếu tố bất ngờ khác vẫn có thể tác động và làm thay đổi cục diện thị trường.
Xem thêm: Bán ròng là gì? Ý nghĩa của bán ròng trong thị trường tài chính
Dư bán là gì?
Dư bán là một thuật ngữ trong giao dịch tài chính, mô tả trạng thái khi tổng khối lượng lệnh bán đang chờ được thực hiện (khớp lệnh) ở các mức giá bán tốt nhất (thường là mức giá thấp nhất mà người bán sẵn sàng chấp nhận) lớn hơn tổng khối lượng lệnh mua đang chờ được thực hiện ở các mức giá mua tốt nhất (thường là mức giá cao nhất mà người mua sẵn sàng trả).
Ý nghĩa của Dư bán:
- Thể hiện lực cung mạnh mẽ trên thị trường đối với một loại tài sản cụ thể: Khi có nhiều người muốn bán hơn là muốn mua ở các mức giá hiện tại, điều này cho thấy áp lực bán đang chiếm ưu thế. Nguồn cung tài sản trên thị trường đang lớn hơn nhu cầu mua vào.
- Cho thấy tâm lý bi quan của nhà đầu tư, lo ngại giá sẽ giảm: Việc nhiều nhà đầu tư muốn bán ra thường xuất phát từ kỳ vọng giá tài sản sẽ tiếp tục giảm trong tương lai. Họ muốn thoát khỏi vị thế hiện tại hoặc chốt lời trước khi giá giảm sâu hơn. Tâm lý này có thể xuất phát từ những tin tức tiêu cực, lo ngại về triển vọng kinh tế, hoặc phân tích kỹ thuật cho thấy xu hướng giảm.
- Thường là tín hiệu tiêu cực, có thể dẫn đến xu hướng giảm giá: Khi lực cung vượt trội hơn lực cầu, theo quy luật cung cầu, giá của tài sản có xu hướng giảm xuống để tìm kiếm người mua ở mức giá thấp hơn. Áp lực bán liên tục có thể đẩy giá xuống các mức hỗ trợ thấp hơn. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng “dư bán” chỉ là một trong nhiều yếu tố ảnh hưởng đến giá và không phải lúc nào cũng đảm bảo giá sẽ giảm.
Theo dõi dư mua dư bán trong giao dịch forex
Phân tích hành động giá (Price Action)
Nến tăng cho thấy ưu thế bên mua (dư mua): Các mẫu hình nến tăng mạnh như nến Marubozu xanh, hoặc chuỗi nến tăng liên tục với các đỉnh và đáy sau cao hơn đỉnh và đáy trước, là dấu hiệu cho thấy người mua đang nắm quyền kiểm soát thị trường.
Nến giảm cho thấy ưu thế bên bán (dư bán): Tương tự, các mẫu hình nến giảm mạnh như nến Marubozu đỏ, hoặc chuỗi nến giảm liên tiếp với các đỉnh và đáy sau thấp hơn đỉnh và đáy trước, cho thấy người bán đang chiếm thế áp đảo.
Phản ứng giá tại vùng hỗ trợ và kháng cự:
- Tại vùng hỗ trợ: Sự xuất hiện của các nến có bóng dưới dài (ví dụ: nến Pin Bar tăng) cho thấy lực mua đã can thiệp, đẩy giá lên và hấp thụ lực bán, đây là dấu hiệu của “dư mua”.
- Tại vùng kháng cự: Sự hình thành các nến có bóng trên dài (ví dụ: nến Shooting Star) cho thấy lực bán đã chặn đà tăng, đẩy giá xuống và hấp thụ lực mua, đây là dấu hiệu của “dư bán”.
Phân tích khối lượng giao dịch
Phân tích khối lượng giao dịch (Volume Analysis) là một công cụ hữu ích để xác nhận sức mạnh của xu hướng hiện tại. Khi giá tăng đi kèm với khối lượng giao dịch tăng, điều này củng cố cho thấy áp lực mua đang gia tăng, hay còn gọi là “dư mua”. Tương tự, khi giá giảm cùng với khối lượng giao dịch tăng, điều này xác nhận áp lực bán mạnh mẽ, tức “dư bán”.
Ngoài ra, sự tăng vọt bất thường của khối lượng giao dịch tại các vùng đỉnh hoặc đáy có thể là một tín hiệu quan trọng về sự thay đổi tiềm năng của xu hướng. Khối lượng lớn xuất hiện tại những điểm này có thể cho thấy xu hướng hiện tại đang suy yếu hoặc có khả năng đảo chiều do lực lượng đối lập đang mạnh lên.
Sổ lệnh/Độ sâu thị trường
Một số sàn giao dịch theo mô hình ECN cung cấp cho nhà giao dịch dữ liệu Cấp độ 2, hay còn gọi là Độ sâu thị trường (DOM). Công cụ này hiển thị các lệnh mua và bán đang chờ khớp của các khách hàng trên chính sàn giao dịch đó. Tuy nhiên, cần lưu ý một hạn chế lớn là dữ liệu này chỉ phản ánh một phần rất nhỏ trong toàn bộ thị trường Forex rộng lớn và có khả năng bị các nhà giao dịch lớn thao túng bằng cách đặt các lệnh ảo rồi nhanh chóng hủy bỏ (spoofing).
Do đó, độ tin cậy của DOM trong việc đánh giá tổng quan về “dư mua” và “dư bán” trên toàn thị trường Forex là không cao. Nhà giao dịch không nên quá phụ thuộc vào công cụ này để đưa ra các nhận định về lực mua và lực bán chung.
Các chỉ báo tâm lý thị trường
Một số công cụ, chẳng hạn như Chỉ số Tâm lý Đầu cơ (SSI), được thiết kế để tổng hợp thông tin về vị thế giao dịch hiện tại của phần lớn các nhà giao dịch nhỏ lẻ tại một số nhà môi giới lớn. Các chỉ báo này thường được sử dụng theo phương pháp phân tích ngược (contrarian trading), dựa trên quan sát rằng đa số các nhà giao dịch nhỏ lẻ thường có xu hướng đưa ra quyết định sai lầm tại các điểm ngoặt quan trọng của thị trường.
Ví dụ, nếu chỉ số SSI cho thấy phần lớn nhà giao dịch đang mở vị thế mua (tức là có “dư mua” từ phía các nhà giao dịch nhỏ lẻ), một số nhà phân tích có thể xem đây là tín hiệu tiềm năng cho một đợt giảm giá sắp tới.
Xem thêm: Mua ròng là gì? Ý nghĩa của mua ròng trong thị trường tài chính
Mối quan hệ giữa Dư mua và Dư bán
Dư mua và dư bán là hai mặt đối lập, thể hiện sự tương tác giữa lực cầu (mong muốn mua) và lực cung (mong muốn bán) trên thị trường tài chính. Mối quan hệ giữa chúng đóng vai trò then chốt trong việc hình thành và điều chỉnh giá cả của một tài sản.
Sự cân bằng động:
Thị trường luôn cố gắng tìm kiếm trạng thái cân bằng giữa “dư mua” và “dư bán”. Tại một thời điểm nhất định, nếu số lượng và khối lượng lệnh mua ở mức giá tốt nhất lớn hơn số lượng và khối lượng lệnh bán ở mức giá tốt nhất (“dư mua”), điều này cho thấy lực cầu đang mạnh hơn lực cung. Ngược lại, nếu số lượng và khối lượng lệnh bán chiếm ưu thế (“dư bán”), lực cung đang mạnh hơn lực cầu.
Tác động lên giá:
- Khi “Dư mua” lớn hơn “Dư bán”: Lực cầu mạnh hơn sẽ tạo áp lực tăng giá. Người mua sẵn sàng trả giá cao hơn để sở hữu tài sản, trong khi người bán có thể trì hoãn việc bán hoặc nâng giá kỳ vọng. Điều này thường dẫn đến xu hướng giá tăng.
- Khi “Dư bán” lớn hơn “Dư mua”: Lực cung mạnh hơn sẽ tạo áp lực giảm giá. Người bán muốn nhanh chóng bán tài sản của mình, có thể chấp nhận mức giá thấp hơn, trong khi người mua có thể chờ đợi mức giá tốt hơn. Điều này thường dẫn đến xu hướng giá giảm.
Kết luận
Tóm lại, dư mua và dư bán là những khái niệm cơ bản nhưng vô cùng quan trọng trong giao dịch Forex, phản ánh sự tương quan giữa lực mua và lực bán trên thị trường. Hiểu rõ bản chất và theo dõi sự thay đổi của chúng có thể cung cấp cho nhà giao dịch những thông tin giá trị về tâm lý thị trường và xu hướng giá tiềm năng.